Als hulpverleners in de gezondheidszorg staan we voor de uitdagende opdracht om effectief om te gaan met cliënten die in onze ogen ‘moeilijk’ gedrag vertonen. Het kan hier gaan om gedrag dat we ervaren als grensoverschrijdend, zelfdestructief (zoals zelfbeschadiging en suïcidaliteit), zelfverwaarlozend (slechte zelfzorg), claimend, manipulatief, dreigend of agressief. Ieder van ons heeft zijn eigen manieren om hierop te reageren, variërend van begripvol en inlevend tot afwijzend en beheersend.

Meestal zien we dat het gedrag van de ander ons op de een of andere wijze raakt. Het maakt ons boos, we voelen ons gekwetst, we raken gefrustreerd of het confronteert ons met ons eigen bestaan. Soms worden we juist helemaal niet geraakt en lijkt het net of wij met dit gedrag niets kunnen beginnen. Onze emotionele reacties zijn allesbepalend voor de wijze waarop we ons gedragen ten opzichte van de cliënt. We weten echter vaak niet welke reacties op dat ‘moeilijke gedrag’ de cliënt echt helpen en welke schadelijk zijn. We moeten dat in het werken met de cliënt zien uit te vinden.

De kwaliteit en effectiviteit van de werkrelatie tussen hulpverlener en cliënt zijn het resultaat van de alledaagse interacties met de cliënt. Onderzoek heeft laten zien dat de kwaliteit van deze relatie in belangrijke mate bepalend is voor de uitkomsten van behandeling en zorg. We herkennen dit in onze dagelijkse praktijk: wanneer het goed gaat in de omgang met de cliënt, ontstaat er meer onderlinge binding en kan er beter aan de behandeldoelen worden gewerkt. Dit draagt bij aan betere resultaten van de behandeling. Wat echter een ‘goede’ omgang is valt moeilijk aan te geven en is afhankelijk van zowel kenmerken van hulpverleners, van cliënten, alsook van de context waarbinnen wordt gewerkt.

Bovenstaande roept de vraag op of we binnen onze huidige praktijk wel voldoende aandacht geven aan de wijze van interacteren en communiceren met de cliënt. De afgelopen jaren is er veel energie gestoken in de ontwikkeling van richtlijnen, zorgstandaarden, generieke modules en dergelijke. Hiermee is er veel kennis op een overzichtelijke wijze aan het veld beschikbaar gesteld. Maar is de alledaagse kunst van het effectief communiceren en interacteren met de cliënt daarmee niet te veel op achtergrond geraakt?

Dit congres wil eraan bijdragen om de kunst en kunde van effectieve communicatie en interactie weer de vol in de schijnwerpers te plaatsen. Tijdens dit congres zullen aspecten uit onderzoek worden belicht, maar zal vooral ook zeer praktisch worden gekeken hoe we eraan bij kunnen dragen om communicatie en interactie in de gezondheidszorg te verbeteren.